Broeders en zusters, het evangelie van deze nieuwjaarsdag spreekt ons over vrede. Het straalt een en al vrede uit. De herders zetten, nu op klaarlichte dag, het gezang van de engelen voort. Zij verheerlijkten God. Hun aanvankelijke angst is overwonnen door wat zij gezien en gehoord hebben. Zij hebben iets ervaren namelijk vrede. Zoals de engelen in de nacht zongen over de vrede zo gaat nu het vredeslied van de herders over de aarde klinken.
Dat de herder vrede ervaren hebben, is niet zo verwonderlijk want als het Kind in de kribbe groot zal zijn en rond zal trekken dan zal Hij zeggen: “in welk huis jullie ook binnen gaan laat je eerste woord zijn: vrede!’ Hier in de kribbe kon Hij aan de vrede nog geen klank geven maar Hij is hier de vrede – evangelisering door middel van aantrekking en niet door overtuigende woorden. Het is vrede wat Hij verkondigd!
Maria straalt in het evangelie ook een en al vrede uit. Haar vrede is echter niet een lied dat zij van alle daken afschreeuwt. Haar vrede is de innerlijke vrede van een stil hart waarin zij alles wat ze ervaren heeft bewaard, overweegt en ernaar handelt. Ook haar aanvankelijke angst is overwonnen door de Vrede die zij in haar schoot heeft mogen dragen en zelfs ter wereld heeft mogen brengen. Het evangelie straalt vandaag een en al vrede uit.
Het is daarom niet verwonderlijk, dat 50 jaar geleden Paus Paulus VI de Wereldvredesdag instelde op de eerste dag van het nieuwe jaar. Paus Franciscus nodigt ons in dit nieuwe jaar uit om ‘stil te staan bij geweldloosheid als een stijl van vredespolitiek’. Wereldwijd hebben de religieuzen deze uitnodiging opgepakt en dit nieuwe jaar in het teken gesteld van vrede en geweldloosheid. Ook de kerstwens en de goede wensen voor het nieuwe jaar van onze gemeenschap stond in het teken van dit thema. Men kon op onze kaart het volgende citaat van Thomas Merton lezen: ‘Keer je af van een cultuur van oorlog en wapens. Keer je naar de God van de vrede, zweer het geweld af, omhels iedereen als je broeder en zuster, leef één met de schepping, treed binnen in een gemeenschap van vrede, geniet van een leven van geweldloosheid, laat liefde en barmhartigheid je drijvende kracht zijn.’
Geweldloosheid is een levensstijl die ‘iedereen als je broeder en zuster omhelst’. Je kunt dit pas doen wanneer je er van uitgaat dat iedereen een kind van God is. Zalig zij die vredestichten, want zij zullen kinderen van God genoemd worden. Iemand die zoekt naar vrede, ziet zichzelf en de ander als kind van God. Geweldloosheid begint daar waar ik in ieder ander de diepste waardigheid erken dat ook hij of zij door God geschapen, bemind en verlost is. Hij of zij is Gods geliefd kind, in wie Hij ook zijn vreugde en welbehagen vindt.
Deze levensstijl van geweldloosheid leren we als het goed is in onze gezinnen en ook in onze religieuze gemeenschap. We weten echter allemaal uit eigen ervaring hoe moeilijk het is om die eenvoudige dagelijkse handelingen te stellen die breken met de logica van geweld, uitbuiting en egoïsme. Hoe moeilijk is het om als gezin, als familie, als religieuze gemeenschap gewoon in liefde met elkaar te communiceren, te delen, respect voor de ander te hebben, barmhartig te zijn en vergevingsgezind. Ons hart zit vol geweld, vol veroordeling en afwijzing van de ander. Paus Franciscus zegt: “De weg van geweldloosheid moet thuis beginnen en zich dan verder verspreiden over de gehele mensenfamilie. De heilige Theresia van Lisieux nodigt ons uit de kleine weg van de liefde in de praktijk te brengen, nooit de kans te missen voor een vriendelijk woord, een glimlach of een klein gebaar dat vrede en vriendschap zaait.”
Zo eenvoudig is geweldloosheid als stijl van vredespolitiek. Laten we onze angst prijsgeven door middel van kleine gebaren van vrede. ‘Zweer het geweld af, omhels iedereen als je broeder en zuster’ is een eenvoudige oproep tot de bekering van je eigen hart. Laat dat toch ons voornemen voor 2017 zijn. Ook voor de grote wereld maar vooral voor onszelf, voor ons gezin, onze gemeenschap en vooral voor ons eigen hart.
In Maria, koningin van de vrede, mogen we op deze eerste dag van een nieuw jaar zowel een actieve als een contemplatieve inzet voor de vrede zien die ons allen in dit nieuwe jaar moet inspireren tot een levensstijl van geweldloosheid. Maria verzet zich in haar angst niet tegen God, maar zij geeft heel haar ziel en lichaam aan Hem om zo de Moeder van de Heer te worden. In haar overgave roept zij voortdurend op tot een actief handelen: doet maar wat Hij u zeggen zal. Tegelijkertijd is zij de Moeder van smarten op de vlucht voor het geweld van Herodes, staande onder het geweld van het kruis, innerlijk lijdend door het zwaard van het verdriet wat haar hart doorboord. Zij loopt niet weg maar ze blijft en overwint het kwaad door het goede. Haar geweldloosheid is: doet maar wat Hij u zeggen zal. Liefde en barmhartigheid is haar drijvende kracht. Moge die drijvende kracht ons allen in dit nieuwe jaar vrede brengen!
1e lezing: Numeri 6,22-27; 2e lezing: Galaten 4,4-7, evangelie: Lucas 2, 16-21
De evangelietekst uit de Willibrordvertaling 1978:
Ze haastten zich er heen en vonden Maria en Jozef en het pasgeboren kind, dat in de kribbe lag. Toen ze dit gezien hadden, maakten ze bekend wat hun over dit kind gezegd was. Allen die het hoorden, stonden verwonderd over hetgeen de herders hun verhaalden. Maria bewaarde al deze woorden in haar hart en overwoog ze bij zichzelf. De herders keerden terug, terwijl zij God verheerlijkten en loofden om alles wat zij gehoord en gezien hadden; het was juist zoals hun gezegd was. Nadat de acht dagen voorbij waren en men Hem moest besnijden, ontving Hij de naam Jezus, zoals Hij door de engel was genoemd voordat Hij in de moederschoot werd ontvangen.